Alacak verecek ilişkilerine faiz uygulanıp uygulanması İslam Hukuku'nda tartışıla gelmiştir.
Günümüz Borçlar ve Ticaret Hukuku'nda faizin haram olup olmadığı sorusu yerini faizin hangi durumlarda hangi oranla nasıl uygulanacağını sorusuna bırakmıştır.
Ticari ilişkileri bu kadar meşgul eden faizin anlamı nedir? Faizi ne olduğunu biliyor muyuz? Faiz Nedir?
Türk Dil Kurumu Sözlüğünde Faiz maddesinin karşılığı
| 1. isim, ekonomi İşletmek için bir yere ödünç verilen paraya karşılık alınan kâr, getiri, ürem, nema |
| 2. Kapitalist ekonomide, artık değerin değişikliğe uğramış biçimi olarak paranın fiyatı, kiralanan paranın kira bedeli |
Birinci tanımda borç olarak verilen paranın kullandırılması sonrasında elde edilen kar anlamında faiz ifade edilirken 2. tanımda ise borç verilen paranın satın alma gücünün değişmesi sonucunda uğramış olduğu zarar dikkate alınarak paranın güncel değerlere göre geri alınmasını sağlamak için alınan bedeli ifade etmektedir. Bazı islam alimleri paranın değer kaybetmesinden doğan kaybın önüne geçilmesi için faiz alınabileceğini ifade etmektedir ancak burada dini yönden faiz alınıp alınmamasının tartışmasına girmiyoruz çünkü bu konuda tartışmaya kendimizi ehil görmüyoruz.
Gelelim faiz türlerine
Yasal Faiz Nedir?
Hukuki ilişkide bir faiz belirtilmemişse uygulanacak olan faizdir. Bu faiz kanun ile belirlenir. 3095 sayılı kanuna 1. maddesine göre Bakanlar Kurunun 2005/9831 sayılı ve 16.12.2005 tarihli kararına göre yasal faiz %9' dur. Örneğin kira kontratında faiz oranı belirtmemişsek yasal faiz uygulanacaktır.
Akdi Faiz Nedir?
Ticari olmayan işlerde akdi faiz %13,5'i aşamaz. Bu hükmün dayanağa 3095 sayılı kanunda belirtilen akdi faizin kanuni faizin yüzde ellisinden fazla olamayacağına ilişkin hükümdür. Ticari olmayan işlerde akdi temerrüt faiz oranı 3095 sayılı kanuna göre kanuni faiz oranının yüzde yüzünü yani %18'i geçemez. İcra dosyasında fazla faiz e itiraz hakkı vardır.
Tüketici Kanununda ve Tüketici Kredisi Sözleşmelerinde Faiz Yüzde Kaçtır?
Bu faiz oranı özel olarak belirtilmiş olup akdi faiz oranının %30 fazlasını aşamayacağı şeklinde belirtilmiştir.
Fahiş Faiz Nedir? İcra Dosyasında Fazla Faize İtiraz Edilebilir mi?
Fahiş faiz asıl alacağa kanunların öngörmüş olduğu sınırların üzerinde faiz işletilmesi sonucunda elde edilen faizdir. Bir icra takibine itiraz eden borçlu asıl alacağa itiraz etmiş olmakla faizi itiraz etmiş olmaz. Borçlu faize itiraz edecekse buna ilişkin beyanını itiraz dilekçesine ayrıca ve açıkça yazması gerekmektedir. Aksi halde asıl alacağa dair itirazı mahkeme neticesinde olumsuz sonuçlanır ise faizi itiraz etmemiş olduğu için borcu fazlasıyla ödemek zorunda kalır.
Ticari İşlerde Faiz Nedir?
Ticari işlerde faiz serbestçe belirlenir. Tacir basitli olmak zorundadır. Ticaretli iştigal eden kişilerin imzalandıkları sözleşmelerdeki faizin fahiş olduğu yönündeki itirazları geçerli değildir.
Temerrüt Faizi Nedir?
Borcunu ödemede temerrüde düşen borçlunun icra takibine veya davaya başlandıktan sonra ödemekle yükümlü olduğu faizdir. Kural olarak temerrüt faizine faiz işlemez. Kanuni faize de faiz işletilmez.
Ticari İşlerde Kanuni Faiz Nedir?
Ticari işlerde kanuni faiz %9'dur.
Ticari İşlerde Akdi Faiz Nedir?
Bunun için bir kanuni sınırlama olmamakla beraber sınırsız faiz anlayışını geçerli olmadığı kanaatindeyiz. Fahiş olduğu düşünülen akdi faiz oranının indirilmesi için uyarlama davası benzeri bir dava açılabilir. Ancak yukarıda belirttiğimiz gibi basiretli tacirin imzaladığı evrakı okuyarak hareket etmesi gerekir. İndirim yapılabileceğine dair kanaatimiz ekonomik koşullarda değişme olması halinde faizin fahiş kalması durumuna ilişkindir.
Mevduata Uygulanan Yüksek Faiz Nedir?
Bu faiz oranı iş hukukundan doğmuştur. Merkez Bankasının internet sitesinden güncel verilere ulaşılabilir.
Reeskont Avans Faizi Nedir?
Bu iki faiz oranı arasındaki fark reeskont işlemleri ile avans işlemlerinden kaynaklanır. Güncel oranlar için Merkez Bankası internet sitesine bakılmalıdır.