765 sayılı mülga Türk Ceza Kanunu'na kıyasen 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda da şahsi cezasızlık sebeplerine yer verilmiştir.
Peki Şahsi Cezasızlık Sebepleri Nelerdir?
Bilindiği üzere suçun unsurlarından birinin eksikliği suçu ve suçun doğal neticesi olan cezayı ortadan kaldırır. Gerek genel gerekse özel ceza kanunları suçun unsurlarının dışında suç ve cezayı ortadan kaldıran sebeplere yer vermiştir. Şahsi cezasızlık sebeplerinde amaç failin herhangi bir eyleminin cezalandırılmasında hukuki yarar görülmemesi veya suç konusu eylemin zaruri olmasından kaynaklanmaktadır.
Şahsi cezasızlık sebepleri esasen suçu ortadan kaldırmaz failin suça konu eyleminin cezalandırılmasına engel olur. Failin eylemi hakkında yürütülen hazırlık soruşturmasında hazırlık soruşturmasının patronu olan cumhuriyet savcısı şahsi cezasızlık sebebini devreye sokarak failin ya hiç ceza almamasını ya da cezasında indirim yapılmasını temin eder.
Türk Ceza hukukunda şahsi cezasızlık sebeplerinin var olduğu dosyalardan dahil olmak üzere cumhuriyet savcıları suça konu olan eylemin hukuki değerlendirilmesine fazla girmeksizin şüpheyi dava açma yönünde değerlendirerek takdiri ceza davasını görecek olan Mahkemeye bırakırlar.
5237 sayılı kanuna yürürlüğünden öncesindeki kanun tasarısına ilişkin seminerlerde hocalarımız artık her konuda ceza davası açılamayacağını ve açılmış olan davalarda da yüzde yüze yakın oranlarda ceza hükmü ile karşılayacağımı belirtmişlerse de gerek iddianamenin iadesi müessesesi gerekse kovuşturmaya yer olmadığını dair kararlar uygulamasa çok somut olaylar dışında karşımıza çıkmamaktadır.
Konuyu örneklerle ve maddelerdeki yeri ile kıyaslamalı olarak açıklamaya devam edelim.
m. 24. Kanunun Emrini Yerine Getirme - Kanunun emrini yerine getiren kişi cezalandırılmaz ancak emir suça konu teşkil ediyorsa o zaman emri veren de emri alan da suçlu olur. Amirine adam vurma emrini yerine getiren kolluk kuvveti adam vurmakla adam öldürme suçunu işlemiş olur. Amir ayrıca bu suçtan dolayı ceza alır.
m.25. Meşru savunma (meşru müdafaa) ve zorunluluk hali - Kendisine silah çeken kişiye karşı silahla karşılık veren kişinin eylemi denklik kriterlerine göre meşru savunmayı doğurur. Yine denizde hayatta kalmak için başkasını yemek zorunda kalan kişinin durumu tipik ders kitabı örneklerindendir.
m.26. Hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası - Hakkını kullanan kişiye ceza verilemez. Bunun dışında örneğin hırsızlık suçunda hırsızlanan malın sahibinin rızası hırsızlık suçu açısından cezasızlık sebebidir.
m.27. Sınırın Aşılması - Şahsi cezasızlık sebeplerinde sınırın aşılması halinde cezadan indirim yapılır.
m.28. Cebir ve şiddet, korkutma ve tehdit - Örneğin git şu dükkandaki altınları hırsızla yapmazsan çocuğunu öldürürüm tehdidi altındaki kişi ceza almaz iken tehdit eylemini gerçekleştiren kişi ceza alır.
m.29. Haksız tahrik - eskiden ağır ve hafif ayrımı var iken şimdi kanun koyucu kanun uygulayıcıya yani mahkemelere tahrikin derecesini değerlendirmeye göre cezada indirim oranlarına ilişkin alt ve üst sınırları geniş tutmuştur. Çocuğuna cinsel istismarda bulunan kişiyi öldüren babanın aldığı cezada indirim yapılması yine sık karşılaşılan örneklerdendir.
m.30. Hata - Uygulamada çok fazla karşılaşılmamakla beraber cezada sorumluğu kasıttan taksire çevirmektedir.
m.31. Yaş Küçüklüğü - 4 yaşındaki kardeşini camdan aşağı atan 6 yaşındaki çocuğun ceza sorumluluğu yoktur. Sınıf arkadaşını hastanelik eden 14 yaşındaki çocukla 16 yaşındaki çocuğun alacağı cezalar farklıdır. Okulda öğrencisini döven öğretmenin ceza sorumluluğu yaş açısından tamdır.
m.32 Akıl Hastalığı - Kanunun tabiri ile davranışlarını yönlendirme yeteneği kaybedecek kadar rahatsız olan akıl hastasının sorumluluğu olmadığı gibi davranışlarını yönlendirme yeteneği azılmış olan akıl hastasının alacağı cezada indirime gidilir. Eskiden akıl hastalarının akli melekelerinin yerinde olup olmadığına ilişkin ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinden alınan rapor 765 sayılı Türk Ceza Kanunun 46. maddesinden kaynaklandığı için hastalar akli melekeleri yerinde midir değil midir diye halk tabiri ile 46 raporu almak için hastaneye sevk edilirlerdi. Ceza kanunu değişeli neredeyse 10 yıl olduğu halde halen 46 raporu tabiri altı sıfır atılan liranın milyonları gibi halen günlük hayatta kullanılmaktadır.
m.33. Sağır ve Dilsizlik - Sağır dilsizlerin aksi gruptakileri göre algılama yetenekleri geç gelişir. Olaylara bakış açıları farklı olduğu için tam ceza ehliyetini 21 yaşında ulaşırlar.
m.34. Geçici Nedenler, Alkol ve Uyuşturu - Kullanılan bu maddelerin etkisi ile ne yaptığı bilmeyen bir kişinin ceza alması söz konusu değildir. Ancak iradesinin kaybolacağını bilerek bu maddeleri kullanıp suç işlerse şahsi cezasızlık sebebinden faydalanamaz.
Ceza avukatı olayın nitelendirilmesinde mahkemeye yol göstermek zorundadır. Mahkemeler iş yoğunlukları ile bağlantılı dosyaları detaylı inceleyerek irdelemeyebilirler. Ceza avukat bir dosyada öncelikle suçun unsurları ile birlikte şahsi cezasızlık sebebinin var olup olmadığını incelemek zorundadır.
Merak ettiğiniz pek çok konuya eski ve yeni site haritası bölümünden ulaşabilirsiniz. Cevabına bulamadığınız sorularınızı okuduğunuz yazının alt tarafındaki yorum bölüme yazı yazarak sorabilirsiniz veya iletişim bölümünden e-posta ile ulaşabilirsiniz.
m.32 Akıl Hastalığı - Kanunun tabiri ile davranışlarını yönlendirme yeteneği kaybedecek kadar rahatsız olan akıl hastasının sorumluluğu olmadığı gibi davranışlarını yönlendirme yeteneği azılmış olan akıl hastasının alacağı cezada indirime gidilir. Eskiden akıl hastalarının akli melekelerinin yerinde olup olmadığına ilişkin ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinden alınan rapor 765 sayılı Türk Ceza Kanunun 46. maddesinden kaynaklandığı için hastalar akli melekeleri yerinde midir değil midir diye halk tabiri ile 46 raporu almak için hastaneye sevk edilirlerdi. Ceza kanunu değişeli neredeyse 10 yıl olduğu halde halen 46 raporu tabiri altı sıfır atılan liranın milyonları gibi halen günlük hayatta kullanılmaktadır.
m.33. Sağır ve Dilsizlik - Sağır dilsizlerin aksi gruptakileri göre algılama yetenekleri geç gelişir. Olaylara bakış açıları farklı olduğu için tam ceza ehliyetini 21 yaşında ulaşırlar.
m.34. Geçici Nedenler, Alkol ve Uyuşturu - Kullanılan bu maddelerin etkisi ile ne yaptığı bilmeyen bir kişinin ceza alması söz konusu değildir. Ancak iradesinin kaybolacağını bilerek bu maddeleri kullanıp suç işlerse şahsi cezasızlık sebebinden faydalanamaz.
Ceza avukatı olayın nitelendirilmesinde mahkemeye yol göstermek zorundadır. Mahkemeler iş yoğunlukları ile bağlantılı dosyaları detaylı inceleyerek irdelemeyebilirler. Ceza avukat bir dosyada öncelikle suçun unsurları ile birlikte şahsi cezasızlık sebebinin var olup olmadığını incelemek zorundadır.
Merak ettiğiniz pek çok konuya eski ve yeni site haritası bölümünden ulaşabilirsiniz. Cevabına bulamadığınız sorularınızı okuduğunuz yazının alt tarafındaki yorum bölüme yazı yazarak sorabilirsiniz veya iletişim bölümünden e-posta ile ulaşabilirsiniz.